“  Sub       specie       aeternitatis ”

(Υπό το πρίσμα της αιωνιότητος)

Δεν  έχει εξακριβωθεί πόσες σύγχρονες πόλεις ανά τον κόσμο φέρουν ονόματα αρχαίων  πόλεων. Δεν είναι γνωστό, τουλάχιστον στον γράφοντα, αν υπάρχουν  άλλες πόλεις και πόσες με το  όνομα Ρώμη, Μέμφις, Καρχηδόνα, Βαβυλώνα, Πέλλα, κ.ά.. Με το όνομα Αθήνα  υπάρχουν, αλλά είναι λιγοστές. ΄Όμως με το όνομα Σπάρτη υπάρχουν πάμπολλες. Ο  ακάματος  και ευαίσθητος πάνω σε θέματα σπαρτιατικής παιδείας συμπολίτης μας Νικόλαος Γεωργιάδης τις έχει υπολογίσει σε δέκα επτά. Είκοσι τέσσερις πόλεις σε διάφορα  γεωγραφικά μήκη και πλάτη τού πλανήτη με το όνομα Σπάρτη…!

Ομοίως δεν είναι γνωστό αν έχει γίνει κάποια  έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο για το ποία από τις αρχαίες γνωστές πόλεις είναι περισσότερο δημοφιλής. Αν όμως κρίνουμε απ΄ όσα λέγονται και γράφονται στα έντυπα και στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης καθώς και σε εκείνα  της κοινωνικής δικτύωσης, τότε βάσιμα μπορούμε  να δεχτούμε ,πως η πόλη της αρχαίας Σπάρτης ίσως και να υπερέχει όλων των υπολοίπων γνωστών πόλεων.

Οι πιο πάνω αναφορές, από  τις πολλές άλλες εμφαντικές που θα  μπορούσαν να αναφερθούν, αποδεικνύουν εκείνο που εμείς οι σημερινοί Σπαρτιάτες θα έπρεπε να  θεωρούμε λάβαρο και καμάρι μας, πως δηλαδή η Σπάρτη ως όνομα, ως ιδέα και ως πολιτισμός, με δεδομένες τις γενεσιουργικές της καταβολές στον ιστορικό χώρο και χρόνο, είναι κάτι πιο πάνω από ένα απλό ιστορικό συμβάν. Είναι ένα επίτευγμα του ανθρώπινου νού  υπό το πρίσμα της αιωνιότητος -Sub  specie  aeternitatis – που εξακολουθεί  να ακτινοβολεί. Οι αξίες της έχουν μετουσιωθεί σε  οικουμενική συνείδηση. Είναι μια οικουμενική πόλη.

Πόλη όλου του κόσμου η Σπάρτη, αλλά πρώτα δική μας. Και μάλιστα περισσότερο δική μας, γιατί εδώ πλανιέται η ψυχή της, εδώ κατοικεί το πνεύμα της.

Ακόμη και όταν  τίποτα δεν υπήρχε σε τούτο τον τόπο , που να θυμίζει την αρχαία πόλη,  ακόμη  και τότε-  όπως έχουν να λένε οι μνήμες των αντοχών της αίγλης  της- εδώ τριγύριζαν πνεύμα και ψυχή. ΄ Αλλοτε ωςπανώριες νύμφες του Ευρώτα . Και  άλλοτε ως αέρινες δρυάδες του Ταϋγέτου. Στο φώς και στο σκοτάδι της απέραντης ιστορικής μνήμης της κοίλης Λακεδαίμονος. Πότε πάνω, ανάμεσα στα λιγοστά μνημεία της πόλης που είχαν γλυτώσει από τη μανία των χρόνων της  καταδυνάστευσης και της καταστροφής. Και πότε κάτω  στα υποχθόνια σκοτάδια της σιωπής και της αδιαφορίας. Γύρω από τα σύμβολα του  αλλοτινού μεγαλείου της, Λυκούργο,  Χείλωνα,  Λεωνίδα,  ΄Αγι Δ΄,  Κλεομένη Γ΄ , Κρατησίκλεια και τόσους άλλους, σπουδαίους άνδρες και γυναίκες, που σημάδεψαν ανεξίτηλα τη μακραίωνη πορεία πολιτικής και πνευματικής υπεροχής    της Σπάρτης στον  αρχαιοελληνικό χρόνο.

Και τώρα εδώ  βρίσκονται . Μπορεί ο χρόνος να άλλαξε, αλλά η συνθετότητα των ανθρωπίνων γίνεται κατανοητή μέσω της διάστασης του χρόνου. ΄Ετσι,  για τα σπουδαία πράγματα συμβαίνει και πολλές φορές οι διακρίσεις του να εναλλάσσονται και οι σταθερές του να μεταβάλλονται. Το παρόν γυρίζει πίσω και το παρελθόν γίνεται μέλλον και αντίστροφα.

Τώρα η παλιά πόλη  φαίνεται σαν να μην υπάρχει. Ξεχάστηκε στο παρελθόν. Ελάχιστα κατάλοιπα μνημεία τη θυμίζουν. Σήμερα υπάρχει η νέα πόλη πάνω στο σώμα της παλιάς.  Σε ελάχιστη εδαφική απόσταση η μια από την άλλη. Αλλά τόσο διαφορετικές. Η μια οικουμενική και υπαρκτή στην φαινομενική ανυπαρξία της. Και η άλλη σχεδόν ανύπαρκτη στην επιφανειακή ύπαρξή της. Νωχελική και αδιάφορη.  Απαίδευτη “εν πολλοίς”  και επιλήσμων. Με αδύναμα ιστορικά αντανακλαστικά.

Και όμως το πνεύμα της Σπάρτης είναι ανεξίκακο. Δεν κάνει διακρίσεις. Μπορεί να νοιώθει άβολα σ΄αυτή τη νέα πόλη και άπραγο και μοναχικό να γυροφέρνει στα ακαλαίσθητα περάσματα μιας άλλης διαφορετικής καθημερινότητας. Αντέχει όμως και υπομένει ελπίζοντας στην ιδεατή νομοτέλεια της μεταλλαγής των ιστορικών δεδομένων σε κάποια άλλη χρονική διάσταση αρμονικής συμπόρευσής του με την νέα πόλη. ΄Αλλωστε  εδώ  γεννήθηκε και η νέα Σπάρτη  είναι η πόλη του.

Και δικαιολογημένα  η αρχαία πόλη σείεται και βοά   για την αδιαφορία και εγκατάλειψη. Παρά ταύτα όμως  κανείς δεν νοιώθει τις δονήσεις και την ηχώ. Το πνεύμα της το υπαρκτό είναι και αυτό άυλο. Και η ενόρασή του είναι κι αυτή εκ των πραγμάτων αφύσικη. Πλην εξαιρέσεων τινών.

Υπήρξαν και υπάρχουν ευαίσθητοι άνθρωποι μέσα κι έξω από την πόλη , που προσπάθησαν και προσπαθούν να κάνουν ορατό το πνεύμα της παλιάς Πολιτείας στην σημερινή αδιάφορη πραγματικότητα. Να αναδυθούν τα θαμμένα μνημεία της από το σκότος  του κάτω κόσμου και να λάμψουν στο φως της ύπαρξής της. Και το αόρατο πνεύμα της να γίνει ορατό  για όλους  κατ΄ εικόνα και  καθ΄ομοίωση του αρχαίου κλέους, πάνω στα πέτρινα υπαρξιακά διακριτικά της. Πάνω στο αρχαίο θέατρο των 16.000 θέσεων. Στις προτομές και στα αγάλματα. Στους βωμούς των θυσιών. Στους ναούς των ικεσιών. Στις στοές των αγορών .Και στα περίτεχνα ψηφιδωτά .

Κάτι πρέπει να γίνει. Ο καιρός περνά και η αδιαφορία γίνεται απραξία. Γίνεται άγνοια. Γίνεται ύβρις αλλά και  άγος δυσβάσταχτο. Η σημερινή Σπάρτη έχει υποχρέωση απέναντι στην αρχαία πόλη και στο πνεύμα της, αλλά και απέναντι στον ίδιο τον εαυτό της. Και αυτό το χρέος πολύ έχει  κρατήσει ανεξόφλητο.

Η κεντρική πολιτική, ακαδημαϊκή και αρχαιολογική ηγεσία της Χώρας κατά τρόπο προκλητικά ανεξήγητο, που ίσως να παραπέμπτει ακόμη και σε λόγους ιστορικής παρανόησης, έχει αγνοήσει κάθε τι που έχει σχέση με τη διαχρονική πορεία της Σπάρτης και  κυρίως σε καμμιά σοβαρή ανασκαπτική εργασία δεν έχουν προβεί και ούτε κάτι τέτοιο φαίνεται πιθανό τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα.

Δυστυχώς, εδώ και δεκαετίες προηγούνται άλλες αρχαιολογικές έρευνες στη Χώρα , άξιες ασφαλώς, πλην όμως ,κατά  βάσιμη προσέγγιση, υποδεέστερες από πλευράς ιστορικού  αξιακού μεγέθους εκείνου της Σπάρτης.

Ακόμη και τα σημαντικά ευρήματα στην περιοχή Αγίου Βασιλείου στο Ξηροκάμπι με το ανακτορικό κέντρο και την γραμμική γραφή Β ,που ίσως δείχνουν την άγνωστη μέχρι τώρα θέση της Μυκηναϊκής  Σπάρτης, δεν έχουν τύχει καμμιάς άξιας λόγου προσοχής .Για να μην πούμε και για νεότερα μνημεία , όπως λ.χ. το παλαιό δικαστικό μέγαρο, το πρώτο δημόσιο οικοδόμημα στην ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους, που εξακολουθεί να βρίσκεται σε απαράδεκτη κατάσταση. Ορατή αναφορά αισθητικής και ιστορικής ντροπής και της πόλης και της Πολιτείας.

΄Ετσι εχόντων των πραγμάτων, ως μόνη διέξοδος της  συνολικής αδιαφορίας απέναντι στη Σπάρτη δεν φαίνεται να υπάρχει άλλη από εκείνη των τοπικών συμμετοχικών πρωτοβουλιών.

Ο Δήμος Σπάρτης. Οι τοπικές ενώσεις των ευαισθητοποιημένων πολιτών. Οι νεοσυσταθείσες αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ  και ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΨΗΦΙΔΩΤΩΝ ΣΠΑΡΤΗΣ θα πρέπει από κοινού να αναδείξουν και να προωθήσουν με κάθε πρόσφορο μέσο το έργο των ανασκαφών της αρχαίας πόλης, που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως το μεγαλύτερο, που έγινε ποτέ στην ιστορία της νεότερης Σπάρτης.   Ακόμη και με διεθνοποίηση των πρωτοβουλιών .Με προσφυγές στην UNESKO , στον αρμόδιο επίτροπο της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και στις διεθνείς ενώσεις.

Σπάρτη,10 Νοεμβρίου 2015

Παναγιώτης  Ηλ. Κομνηνός

Υ.Γ.1. Είναι γνωστό  πως αν  η Πολιτεία το επιτρέψει, οι ξένες αρχαιολογικές σχολές προσφέρονται ασμένως, να προβούν σε εργασίες ανασκαφής της αρχαίας πόλης, όπως άλλωστε τούτο έχει  συμβεί και για άλλους αρχαιολογικούς χώρους  ανά την Ελλάδα.

Ποιοι και γιατί εμποδίζουν ένα τέτοιο εγχείρημα;

Υ.Γ. 2. Ο Δήμος Σπάρτης έχει προβεί σε αδελφοποιήσεις τής πόλης με άλλες ξένες .Δεν θα ήταν επιβεβλημένο, να γίνουν  αδελφοποιήσεις και με πόλεις του εξωτερικού, που φέρουν το όνομα Σπάρτη;

Υ.Γ.3. Μήπως ο κ. Σταύρος Μπένος και το σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ, που επιτελούν σπουδαίο έργο για την αποκατάσταση των αρχαίων θεάτρων της Χώρας, πρέπει να προτάξουν στους σχεδιασμούς τους την αποκατάσταση και ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου της Σπάρτης;

Υ.Γ.4. Υπό του Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαιολόγων, που πραγματοποιήθηκε στην Σαγκάη της Κίνας το 2014, η ανασκαφή Αγίου Βασιλείου στο Ξηροκάμπι συμπεριελήφθη μεταξύ των δέκα σημαντικοτέρων στον κόσμο. Τούτο είναι άραγε γνωστό στις αρμόδιες τοπικές και κεντρικές Αρχές της Χώρας;